Καρδιακή Ανεπάρκεια

Ορισμός και διάγνωση καρδιακής ανεπάρκειας 

Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι ένα σύνδρομο με χαρακτηριστικά σημεία και συμπτώματα όπως δύσπνοια κατά την προσπάθεια ή κατά την ηρεμία, ή θωρακικό πόνο. Επίσης εμφανίζει κατακράτηση υγρών με οιδήματα κάτω άκρων, φτερούγισμα (αίσθημα παλμών), εύκολη κόπωση, αδυναμία και τέλος κακουχία.  

​

Οφείλεται σε διαταραχή της λειτουργικής ικανότητας της καρδιάς είτε λόγω επηρεασμένης συσταλτικής λειτουργίας είτε λόγω αυξημένων πιέσεων εντός της καρδίας. Το πιο συχνό αίτιο είναι η στεφανιαία νόσος και ακολουθούν παθήσεις των καρδιακών βαλβίδων, αρρυθμίες, αρτηριακή υπέρταση αλλά και κληρονομούμενα νοσήματα ή μυοκαρδιοπάθειες. Είναι ένα από τα πιο συχνά αίτια νοσηλείας και επανανοσηλείας στο νοσοκομείο. 

​

Για τη διάγνωση και τη παρακολούθηση είναι χρήσιμο το ηλεκτροκαρδιογράφημα, η ακτινογραφία θώρακος το υπερηχογράφημα καρδιάς (triplex καρδιάς) αλλά και o προσδιορισμός στο αίμα νατριουρητικού πεπτιδίου (BNP ή NTproBNP).

​

Η θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας κατά πρώτον θα πρέπει να επικεντρώνεται στην ανεύρεση και αντιμετώπιση του αιτίουπου την προκάλεσε. Υπάρχει πληθώρα φαρμάκων αλλά και καρδιακών εμφυτεύσιμων συσκευών για την θεραπεία της καρδιακής ανεπάρκειας. Οπωσδήποτε όμως χρειάζεται εκπαίδευση των ασθενών στις κατάλληλες υγιεινοδιαιτητικές συνήθειες ώστε να μειωθεί το αίσθημα αδυναμίας και η δύσπνοια, να βελτιωθεί η ικανότητα προς άσκηση, να επιβραδυνθεί η εξέλιξη της νόσου και να αυξηθεί η επιβίωση και η ποιότητα ζωής. 

​​

Συχνότητα, επιδημιολογικά στοιχεία 

Ο αριθμός των περιπτώσεων καρδιακής ανεπάρκειας στο γενικό πληθυσμό υπολογίζεται σε 3-20 ανά 1.000 άτομα. Η εμφάνιση της αυξάνει με την πάροδο της ηλικίας και εμφανίζονται 30-130 ασθενείς ανά 1.000 άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών. Η απορρύθμιση των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια είναι πολύ σημαντική, καθότι ξεκινά μια κλινική υποχώρηση του ασθενούς με ενδονοσοκομειακή θνητότητα 3-7% και θνητότητα εντός 3 μηνών περί το 25%. Από τους ασθενείς που επανανοσηλέυονται σε διάστημα ενός χρόνου το 40% είτε επανεισάγεται με επιδείνωση των συμπτωμάτων είτε δυστυχώς αποθνήσκει. Στην Ελλάδα πιθανότατα υπάρχουν 200.000 ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και 30.000 περίπου νέες περιπτώσεις κάθε χρόνο. 

Συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας 

Το βασικό σύμπτωμα σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια είναι η δύσπνοια και η μειωμένη ανοχή στην κόπωση, με επακόλουθο μειωμένη ικανότητα για άσκηση. Ο ασθενής αισθάνεται λαχάνιασμα το οποίο είναι ένα σύμπτωμα που παρατηρείται αρχικά κατά την άσκηση και εν συνεχεία κατά εξέλιξη της νόσου και στην ηρεμία. ¨Όταν η δύσπνοια εμφανίζεται όταν ο ασθενής ξαπλώσει και ανακουφίζεται όταν σηκώνεται και κάθεται μιλάμε για ορθοπνοια. Σε αυτή τη περίπτωση ο ασθενής χρησιμοποιεί παραπάνω μαξιλάρια για να κοιμηθεί ή σηκώνεται το βράδυ και κάθεται καθιστός στο κρεβάτι του. Η δύσπνοια της καρδιακής ανεπάρκειας μπορεί να εμφανιστεί αιφνίδια το βράδυ, σεπολύ σοβαρό βαθμό και να έχει εικόνα πνευμονικού οιδήματος.  

Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι πόνος στο στήθος, εύκολη κόπωση και αίσθημα αδυναμίας. Το χαρακτηριστικότερο σημείο που παρατηρείται σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκει είναι η κατακράτηση υγρών, η οποία εμφανίζεται με οιδήματα στα κάτω άκρα (πρησμένα πόδια), ασκίτη (πρησμένη κοιλιά με υγρό εντός αυτής) και απότομη και αδικαιολόγητη αύξηση σωματικού του βάρους. 

 
Αντιμετώπιση και η παρακολούθηση της καρδιακής ανεπάρκειας

 
Όταν εμφανιστούν τα παραπάνω συμπτώματα είναι σημαντικό να απευθυνθούμε σε καρδιολόγο όσο το δυνατόν γρηγορότερα. Ο καρδιολόγος με την κλινική εξέταση και με κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις θα επιβεβαιώσει και θα σταδιοποιήσει την καρδιακή ανεπάρκεια εφόσον υπάρχει. Όπως είπαμε σε κάθε επίσκεψη διενεργείται  ηλεκτροκαρδιογράφημα και υπερηχογράφημα καρδιάς. 

Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να εξετάζονται σε τακτά διαστήματα με βιοχημικές εξετάσεις ώστε να μετράται ο αιματοκρίτης, καθότι η αναιμία επιδεινώνει την καρδιακή ανεπάρκεια και αντιμετωπίζεται με ενδοφλέβια χορήγηση σιδήρου. Επίσης πρέπει να ελέγχεται τακτικά οι ηλεκτρολύτες (νάτριο και κάλιο) και η νεφρική λειτουργία με την ουρία και την κρεατινίνη, οι τιμές των οποίων δείχνουν πιθανή αφυδάτωση ή υπερφόρτωση σε υγρά για να τροποποιείται η δόση των διουρητικών. 

Θα πρέπει να υποβάλλονται σε μελέτη με Holter 24ωρης καταγραφής του καρδιακού ρυθμού για ενδεχόμενη παρουσία κακοήθων αρρυθμιών, οπότε απαιτείται η εμφύτευση απινιδιστή, μιας συσκευής η οποία εμφυτεύεται σαν βηματοδότης και δίνει ρεύμα στην καρδιά, όταν χρειασθεί αποτρέποντας έτσι τον αιφνίδιο θάνατο. 

 
Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια θα πρέπει να υποβάλλονται σε μελέτη βιωσιμότητας/ισχαιμίας μυοκαρδίου με stress-echo ή σπινθηρογράφημα μυοκαρδίου για εξακρίβωση ζωντανών τμημάτων στην καρδιά τα οποία χρειάζονται επαναιμάτωση. Αν διαπιστωθεί ισχαιμία, ο ασθενής πρέπει να υποβληθείι σε στεφανιογραφία με στόχο την επαναιμάτωση και επαναφορά της λειτουργικότητας στο σημείο αυτό της καρδιάς. Η επαναιμάτωση γίνεται είτε με αγγειοπλαστική στον ίδιο χρόνο με τη στεφανιογρφαία, είτε με αορτοστεφανιαία παράκαμψη (by pass).  

Τέλος στα πλαίσια του ελέγχου και σταδιοποίησης της νόσου περιλαμβάνεται η καρδιο-αναπνευστικη δοκιμασία κόπωσης που μοιάζει αρκετά με τη γνωστή δοκιμασία κόπωσης επί κυλιόμενου τάπητα με τη προσθήκη σπιρομέτρησης. 

Θεραπεία καρδιακής ανεπάρκειας 
 

Υγιεινοδιαιτητικά μέτρα 

​

• Το κάπνισμα φυσικά πρέπει να διακόπτεται και απαγορεύεται αυστηρά. 
• Περιορισμός στη κατανάλωση αλκοόλ και άλατος 
• Υπέρβαροι ασθενείς θα πρέπει να μειώσουν το βάρος τους.  
• Διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά και «καλά» λιπαρά. Συχνά και ελαφρά γεύματα, αποφεύγουμε παρατεταμένη νηστεία αλλά και «βαριά» γεύματα προς τις βραδινές ώρες  

• Τακτικό ζύγισμα και επικοινωνία με τον γιατρό  επί αύξησης του βάρους πάνω από 1,5- 2 κιλά σε μια εβδομάδα. 
• Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια λόγω στεφανιαίας νόσου θα πρέπει να ακολουθούν υπολιπιδαιμική δίαιτα. 
• Οι ασθενείς με ήπια και μετρία καρδιακή ανεπάρκεια πρέπει να ενθαρρύνονται για σωματική άσκηση καθ’ υπόδειξη του γιατρού τους. 
   
• Έλεγχος και σωστή ρύθμιση της αρτηριακής πιέσεως καθώς και της καρδιακής συχνότητας. 
• Άτομα με καρδιακή πρέπει να υποβάλλονται σε πρόγραμμα εμβολιασμού τόσο για τον πνευμονιόκοκκο όσο και ετησίως για τον ιό της γρίπης. 
• Το πιο σημαντικό είναι να είναι πλήρως ενημερωμένοι για τη κατάσταση της υγείας και το στάδιο της νόσου, να πειθαρχούν στη φαρμακευτική αγωγή και στις οδηγίες του γιατρού τους